Joseph Pilates
Joseph Hubertus Pilates (9 desàmbar 1883 – 9 oktoobar 1967) doomu Almaañ la woon, tàggat yaram, bindkat, soskat. Moom lañu wax ni moo sosal ba noppi gëna xëcc xeetu pilates biy defar yaram wi. Ci dundam dafa breveté 26 aparey.[1]
Dundu gu njëkk
[Soppi | soppi gongikuwaay bi]Joseph Hubertus Pilates mingi judd ci 9 desàmbar 1883 ci Mönchengladbach ci Allemagne. Pàppam, Heinrich Friedrich Pilates, liggéeykat wen la woon, ku bëgg gymnastique la woon, yaayam jigéen la woon.
Pilates xale bu feebar la woon. Dafa ànd ak asthma, rachitis ak yaram wu tàng, mu def dundam daal di gëna am doole. Pàppaam moo ko jàngal gymnastique ak defar yaram, ak itam art marsiaal yu melni jiu-jitsu ak boxe. Bimu amee 14 at mu mëna pose ci ay plaque anatomique. Pilates dafa gëmoon ni dundin wu "modern", taxawaayu yaram bu baaxul ak noyyi bu baax ñooy sababi feebaru wérgi-yaram. Mu mujjee defar ay tàggat yaram ak ay pexe tàggat yaram, ba noppi defar bépp jumtukaay, leeral ak jekkal yi war ngir jàngal pexem yi.
Bi muy sooga dugg ci liggéeyam, di tàggat yaram ci boxe, ci sirk ak ci wàllu kaaraange sa bopp
[Soppi | soppi gongikuwaay bi]Pilates gymnaste la woon ci ndoorte li, waaye bimu toxee Angleterre ci 1912 mu ngi doon dundee ci boxer profesionel, def sirk ak tàggat yaram ci akademi yu poliis yi ak ci Ecosse.
Internement ci jamonoy guerre mondiale bu njëkk
[Soppi | soppi gongikuwaay bi]Ci jamonoy guerre mondiale bu njëkk bi, kilifay Grande Bretagne dañu jàpp Pilates, moom ak yeneen doomi Allemagne, ci Lancaster Castle, mu jàngal fa wrestling ak ni ñuy dimbalee seen bopp, di wax ni ay ndongoam dina ñu gëna am doole balaa ñu koy jàpp. Pilates dafa doon jàngat tànki baayima yi, ba noppi tàggat ñi mu àndaloon ci fitness ak tàggat sa yaram. Ginaaw loolu mu wax ni tànki muus yi ñoo ko jàppale ci anam yu bari ci wàllu fitness. Foofu la tàmbalee setal ak jàngal sistemu tàggat yaram ci dër ak jumtukaay yu néew, ginaaw ga mu nekk "Contrology." Ginaaw loolu ñu yóbbu ko ci beneen kampu interne ci Knockaloe ci Ile of Man.
Ci diiru noppalukaay bimu bëggul woon, mu tàmbali gëna jëmmale xalaatam ci sistem bu mat te mat sëkk ci tàggat yaram, moom ci boppam tuddee ko "Contrology." "Contrology" dafay laaj nga ñaax nit ñi ñu jëfandikoo xel mi ngir yor sidit yi, ba noppi ñu bàyyi seen xel ci sidit yi gëna am solo ngir jàppale yaram wi mu nekk ci ekilibre, ba noppi jàppale yaxu ndigg li. Ci anam wu gëna mag, tàggat yaram ci pilates dafay jàngale ni ñuy noyyee ak ni ñuy yamalee yaxu ndigg li, ba noppi dafay dooleel sidit yu xóot yi ci yaram wi ak ci biir bi. Benn ci xeeti tàggat yaram yiñ njëkka jëfandikoo ci pilates mooy defaraat soldaar yu gaañu yu metti.
Ginaaw guerre mondiale bu njëkk bi, Pilates dellusi na ci Allemagne, mu liggéeyandoo ak ay kàngam ci fecc ak tàggat yaram, lu ci melni Rudolf Laban. Ci Hamburg lay tàggat ay poliis.
Toxu ci Etats Unis ak sëy
[Soppi | soppi gongikuwaay bi]Ci atum 1925 la Pilates dem Etats Unis. Ci gaal gi ko yóbbu Amerique, ci la daje ak soxnam Clara. Jëkkër ak jabar la, ñu taxawal studio ci New York, ñu jàngal seeni ndongo ba ci ati 1960.
Joseph ak Clara Pilates daal di sos ñu bari ñu leen di topp ci askanu fecc ak art ci New York. Feccikat yu siiw yu melni George Balanchine, mi ñëwoon Etats Unis ci 1933, ak Martha Graham, mi ñëwoon New York ci 1923, dañu mujjee nekk ay jaamu Yàlla, ñuy faral di yónnee seeni ndongo Pilates ngir ñu tàggat seen bopp ak defaraat seen yaram. Prograamu tàggat yaram jàppale nako mu gëna yomba yëngu, am doole ak muñ. Ginaaw biñu xamee ni ballerine yi dañuy faral di dem ci studio pilates bu 8th Avenue, jigéen ñu mag ñi topp ci. [ñu soxla citaasioŋ]
Joseph Pilates bind na téere yu bari, lu ci melni Dellu ci Dundu jaaraleko ci Kontroloji ak Sa Wérgi-yaram, ba noppi nekkoon na ku sos lu bari, lu ëpp 26 brevet lañu wax. Lu bari ci brevet yooyu ñooy aparey yi Joseph Pilates defar, te doktër yi dañu leen di faral di jëfandikoo, lu ci melni Cadillac, Reformer, Correcteur bu yaxu ndigg, ak chaise Wunda.
Pilates wéy di jàngale xeetu tàggat yaram boobu ba keroog muy màgget, doonte mënul woon def tàggat yaram boppam.
Dee
[Soppi | soppi gongikuwaay bi]Pilates mingi faatu ci New York ci 1967 ndax emphysem bu metti, mingi amoon 83 at.