Kajoor wuute gi ci sumb yi
→Lëkkalekaay yu biir : link |
m Modification de la catégorie Catégorie:Taariix → Catégorie:Taariixu senegaal (avec HotCats) |
||
| Rëdd 92 : | Rëdd 92 : | ||
* [[Tekuruur]] |
* [[Tekuruur]] |
||
* [[Bawol]] |
* [[Bawol]] |
||
[[Catégorie:Taariixu senegaal]] |
|||
[[catégorie:taariix]] |
|||
[[catégorie:afrik]] |
[[catégorie:afrik]] |
||
[[catégorie:senegaal]] |
[[catégorie:senegaal]] |
||
Sumb bu 26 Mee 2008 à 14:56
Ci wàllu xay Kajoor moo doonoon seetub Senegaal. Dammeel moo nekkoon ca kaw di seddale ay ndomboy tànk.
Koom-koom
ci lu jiitu ñëwug tubaab yi, Kajoor doonoon na nguur guy am-amam newoon gàññ. Mbay ak liggéey ci loxo ak camm ak napp ak ak njaay ñoo nekkoon fànni liggéey yi ëppoon solo ca nguur ga.
Mbay
Mbay moo doonoon liggèey bi ëppoon solo ci koom-koomam. Looloo taxoon ba su baykat yi amul woon jàmm doon na feeñ cakoom ga, manoon naa andi sax ab xiif. Dugub moo ëppoon ci mbay mi ak ci dund gi. Barile woon nañ ay garabi tiir yu daa indi diw tiir ak sëng. Xamoon nañu mbayum. wëtteen.
Liggéey ci loxo ak Njaay
liggéey ak loxo ñeeño yi la ñu ko feetale woon. Napp gi amoon na solo lool ci dund gi. Waaye njaay moo naka-jekk tubaab yi ñoo ëppoon ci ñi ñu ko defal. Mujj na ba yoon yi jòge bëj-gànnaar ñakk solo lool njëgg mi.
Booba fekkoon na géej gi di gën a am solo, Fekkoon na Kajoor da jaay ay der ak ay bëñi ñayy mu dal cay dolli njaayum jaam, ngir am ay fas, ay piis, ay dibi,...
Suuf moo nekkoon jumtukaay bi ëppoon solo, moom ñépp a ko bokkoon. Ñi ñuy wooye Kangam yi mbaa Laman ñoo ko doon saytu. benn nit amu ci woon moomeel. Loolu terewul woon ku mu neexoo mu jariñoo ci kèem kàttanam.
Doole ju bees ji
Nguur gu bees moo fa jële woon ña daa saytu suuf sa ca diwaan ya. Ñiy doora falu ñoo yoral seen bopp suuf si walla book ñu dénk ko ay ceddo. Looloo waraloon jalgati gi ak bundxataal gi ñu tegoon ci kaw gor ña njotti bopp yu kenn àttanul, rax ci dolli mayu ñu leen fu ñu yakkee seen nàkk
Liggéeykat yi
Su fekkee ne suuf si toxu na ci ay loxo dem ci yeneen, li jëm ci liggéey ak loxo moo des ci loxo ñeeño yi. Looloo taxoo ba géer ñi sori woon nguur ga, ak ñeeño yi ak jaam yi ñu féetele woon mbay mi, ñoom ñèpp muuj nañ nekk ay liggéeykat. Ñoo féete woon indi lépp lu nit soxlo ci dund ak takkaay ak col ak ay jëfëndikookaay.
Yorteef
Nguur gu bees gi tax na ba ñu andi tër yu bees ci ay àtte yu bees. Dammeel moo feete woon ñépp kaw. Moom mu ngi daan sant Faal ci geño ak ci meen. Man naa am ñu tànn dammeel fu dul geño mbaa meenub paaleen. Waaye loolu su xewee li koy waral mooy fullay waaja ak faydam ak tabeem. Yii yèpp ñiy tànn daa na ñu ci bàyyi xel.
Su ñaar dee xëccoo nguur gi war na ci ñoom ñaar ñepp ñu nekk Jaambur, mbaa ay Bummi mbaa ay beñ jéem. Su ñu bokkee lu ñuy nekk, boroom baat yi nekk ci kaw, yiy tànn dellu seet seen jikko ak nu ñuy àtte ak su mbir nee këtt ne jonn nu ñuy taxawee. Li doy na tegtal ci leerteg seen tànninu buur.
Loolu terewul nguur gi nekk ndono ci kaw bu amee ku ko war a donn.
Kajoor mekkoon na juroomi tund: Ganjòol, Njaambur ci bëj-gànnaar, Ndèet ca penku, Sañaxoor ca digg Kajoor, jandeer ca diggante sowu ak bëj-saalum. Su ñu falee Dammeel da fa war a sèddale ndomboy tànk yu mag ya ba ku nekk xam foo féete. Ci jeexintalu xarnub XVII la Dammeel joxe woon ndigal ngir ndomboy tànk yooyee, ñu man kaa tàkkal rekk ñi cosaanoo ngàllo te féete ci kër buur.
Buuri Kajoor
| 1.Decceefu Njoogu (1549) | 17.Maawo |
| 2.Amari ngoone Sobel | 18.Biram Koddu |
| 3.Maa Sàmba Tàkko | 19.Maajoor |
| 4.Ma Xurayja Koli | 20.Makoddu |
| 5.Biram Mànga | 21.Biram Faatim Penda |
| 6.Daaw Demba | 22.Amari Ngoone Ndeela Kumba |
| 7.Majoor | 23.Biram Fatma Cub |
| 8.Biram Yaasin Buubu | 24.Maysa Tenda |
| 9.Décce Maram | 25.Birima |
| 10.Maa Faali | 26.Makoddu |
| 11.Ma Xurayja Kumba Joojo | 27.Majoojo |
| 12.Biram Penda Ciloor | 28.Lat Joor Ngoone Faal(1862) |
| 13.Decce calaw | 29.Sàmba Yaasin Faal |
| 14.Lat Sukaabe | 30.Sàmba Lawbe Faal |
| 15.Maysa Sukaabe | |
| 16.Maysa Tenda |
Delluwaay
Paate sow, Démbi Senegaal: ci làmmeñu Wolof, Dakaar, 1998
Lëkkalekaay yu biir
